नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव



देवी सिद्धिदात्री

अलौकिक शक्तींची देवी


शक्तीचे नववे रूप, देवी सिद्धिदात्री ही अलौकिक शक्ती म्हणजेच सिद्धींचे प्रतिनिधित्व करते असे मानले जाते. आपण आपल्या नैसर्गिक स्वभावावर, आपल्या नैसर्गिक प्रवृत्तीवर, प्रलोभनांवर, कमकुवतपणावर आणि मानव म्हणून अतिरेकी इच्छा अथवा वासनांवर विजय मिळवल्यानंतरच सिद्धी प्राप्त होऊ शकतात आणि म्हणूनच एखाद्याला साधक असणे आवश्यक आहे म्हणजेच एक साधू जो जन्मजात स्वभावावर मात करण्यासाठी आणि आपल्या नैसर्गिक स्वभावाच्या पलीकडे जाण्यासाठी साधना करतो तसे बनण्याची आवश्यक्ता आहे.. नवरात्रीच्या नऊ दिवस आणि रात्री, भक्त शक्तीची तिच्या विविध रूपांमध्ये पूजा करतात, ज्यामुळे तम, रज आणि सत्वगुणांवर विजय मिळतो व अशा प्रकारे उपवास, उपासना आणि भक्तीद्वारे देवी सिद्धिदात्रीचे आशीर्वाद मिळविण्यासाठी स्वतःला तयार करतात.


असे मानले जाते की विश्वाची निर्मिती करणाऱ्या देवी महाशक्तीने त्रिमूर्ती - ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश (शिव) यांना जन्म दिला. तिने त्यांना विश्वातील त्यांच्या भूमिकेवर ध्यान आणि चिंतन करण्याचा सल्ला दिला. तिघांनी हजारो वर्षांपासून कठोर तपस्या केली. त्यांच्या दृढनिश्चयाने आणि तिच्यावरील भक्तीने प्रसन्न होऊन, देवी महाशक्तीने देवी सिद्धिदात्रीचे रूप धारण केले आणि प्रत्येकाला शक्तीचा आशीर्वाद दिला, (त्यांच्या पत्नी किंवा अर्धांगिनी म्हणून समजल्या जाणाऱ्या) तिने ब्रह्माला सरस्वती, विष्णूला लक्ष्मी आणि शिवाला पार्वती दिली. तिने त्यांना ज्या भूमिका करायच्या होत्या त्या देखील दिल्या - ब्रह्माला तिने सृष्टीची जबाबदारी दिली, विष्णूला तिने विश्वाचे रक्षण किंवा संरक्षण करण्याची जबाबदारी दिली आणि शिवाला तिने कालांतराने अनावश्यक गोष्टी नष्ट करण्याची भूमिका दिली. तिने त्यांना सांगितले की अनुक्रमे सरस्वती, लक्ष्मी आणि पार्वतीच्या रूपात असलेल्या त्यांच्या शक्ती त्यांना त्यांच्या जबाबदाऱ्या पार पाडण्यास मदत करतील. या शक्तींव्यतिरिक्त, देवी सिद्धिदात्रीने त्यांना आठ सिद्धी दिल्या - त्या आहेत - अनिमा - त्यांचा आकार सर्वात लहान बिंदूपर्यंत कमी करण्याची क्षमता, महिमा - त्यांचा आकार सर्वात मोठ्या, अनंत आकारापर्यंत वाढवण्याची क्षमता, गरिमा म्हणजे जड होण्याची क्षमता आणि लघिमा म्हणजे शक्य तितके हलके वजन कमी करणे. प्राप्ती - एखाद्याला जे हवे आहे ते मिळवण्याची किंवा साध्य करण्याची क्षमता, प्रकाम्य - मध्ये अनेक क्षमतांचा समावेश आहे आणि म्हणूनच विश्वातील कोणत्याही ठिकाणी प्रवेश करण्याची क्षमता आहे, उदाहरणार्थ, एखादी व्यक्ती पाण्याखाली राहू शकते, उडू शकते, टेलिपोर्ट (एका ठिकाणी शारिरीक दृष्ट्या असताना, दुस-या ठिकाणी पोहोचणे/प्रकट होणे)) करू शकते, वेगवेगळ्या परिस्थितीशी जुळवून घेऊ शकते, कोणत्याही लांबीपर्यंत आयुष्य वाढवू शकते, इत्यादी. इश्विता - निसर्गावर नियंत्रण ठेवण्यासारख्या भौतिक गोष्टींवर पूर्ण शक्ती आणि नियंत्रण ठेवण्याची क्षमता - पाऊस पाडणे, इच्छेनुसार अग्नी निर्माण करणे. वशित्व - ही सिद्धी कोणालाही, सर्व सजीव प्राणी मग ते मानव असो वा प्राणी, त्यांच्या नियंत्रणाखाली आणण्यास सक्षम करते. देवी सिद्धिदात्रीने तीन देव, नऊ खजिना आणि दहा अलौकिक शक्ती प्रदान केल्या. या सर्व वरदानांपासून देवांनी संपूर्ण विश्व, तारे आणि ग्रह आणि सर्व प्रकारचे जीवन निर्माण केले.  म्हणून सिद्धिदात्रीच्या रूपात, देवीला पार्वतीचे मूळ रूप म्हणून चित्रित केले आहे.


देवी सिद्धिदात्रीला तिने तिच्या संततीला दिलेल्या सर्व सिद्धी आणि शक्ती, तीन देव ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश धारण केलेले चित्रण केले आहे. ती कमळावर विराजमान आहे, तिच्या चारही हातात कमळ, गदा, शंख आणि चक्र आहे. तिच्या भोवती यक्ष, गंधर्व, सिद्ध, देव आहेत. असुर देखील तिची पूजा करतात.


देवी सिद्धिदात्रीची पूजा ज्ञान देते, ती आपल्याला या वस्तुस्थितीकडे घेऊन जाते की ती सर्वोच्च दिव्य शक्ती आहे, एकमेव आहे. ती सर्व सिद्धींचे नेतृत्व करते.


देवी सिद्धिदात्रीचा आवडता रंग मोराचा- मोरपिशी, हिरवा आहे. तो अज्ञानाचा अंत आणि दैवी ज्ञान प्राप्त करण्याच्या क्षमतेचे प्रतीक आहे, तिचे आवडते फूल प्लुमेरिया म्हणजेच चंपा हे आहे.


देवी सिद्धिदात्रीची पूजा कशी करावी


देवी सिद्धिदात्री ही आश्विन शुक्ल नवमीला पूजा केली जाणारी देवी आहे. या वर्षी  १ ऑक्टोबर रोजी केली जाणार आहे. 


पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.


जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता


देवी सिद्धिदात्रीची मूर्ती किंवा चित्र वेदीवर मोरपिशी,  हिरवा, हिरवा, निळा किंवा जांभळा रंगाच्या आसनावर ठेवा.


तुम्ही  स्वतः  मोरपिशी, हिरवा, निळा किंवा जांभळा रंग घालू शकता.


चंपा फुले किंवा पिवळी फुले, विशेषतः पिवळा गुलाब अर्पण करा.


प्रसादात किंवा नैवेद्यात - देवी सिद्धिदात्रीला दूध, खीर, पंचामृत, केळी अर्पण करा


दुर्गा सप्तशती मंत्राचा किंवा पर्यायाने श्री सिद्ध कुंजिका स्तोत्राचा पाठ करा आणि देवी सिद्धिदात्रीच्या मंत्राचा जप करा.


|| ॐ ऐं ह्रिं क्लिं सिध्दिदात्र्यै नमः || 

(Om Aim hreem kleem Siddhidatryei Namah)


देवी सिद्धिदात्रीसमोर तुपाचे दिवे आणि उद्बत्ती लावा आणि तिला समर्पित मंत्रांचा जप करा.


सिद्धिदात्री देवीची उपासना केल्याने ज्ञान, सिद्धी, शांती, समृद्धी मिळते आणि तिच्या भक्तांच्या जीवनात सुसंवाद निर्माण होतो.


देवी सिद्धिदात्री तुम्हाला आध्यात्मिक ज्ञान आणि समजूतदारपणा देवो, तिच्या आशीर्वादाने तुमच्या इच्छा पूर्ण होवोत.


                                                              🙏🙏🙏


                                                             ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर


नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव



             
                  देवी महागौरी                            देवी दुर्गा

               पवित्रता व मनः शांतीची देवी                    शक्तीची देवी


शेवटचे तीन दिवस त्रिमूर्ती, तीन सर्वोच्च देवी- देवी सरस्वती, देवी दुर्गा आणि देवी महालक्ष्मी या शक्तीच्या रूपांना समर्पित आहेत, म्हणून नवरात्रीचा आठवा दिवस देवी महागौरी माता तसेच देवी दुर्गेला वाईटावर विजय मिळवल्या बद्दल समर्पित आहे.


महागौरी ही ती देवी किंवा शक्ती आहे जी पार्वती, दुर्गा, काली आणि इतर अनेक रूपांमध्ये प्रकट होते. ती शुभ आहे, चांगल्या लोकांना वाईटापासून वाचवते आणि वाईट कृत्ये किंवा विचारांमध्ये गुंतलेल्यांना शिक्षा करते. जर भक्तांनी तिची मनापासून पूजा केली तर तिच्या भक्तांच्या सर्व इच्छा पूर्ण करण्याची शक्ती तिच्यात आहे. तिचे नाव, महागौरी, हे तिच्या गोऱ्या, सोनेरी रंगाचे प्रतीक आहे जे तिने गंगा नदीत स्नान करून प्राप्त केले होते, परंतु चंड-मुंड राक्षसांचा नाश करण्यासाठी तिला अतिशय काळ्या कालीचे रूप धारण करावे लागले.


देवी महागौरी पांढऱ्या बैलावर स्वार आहे. तिचे चार हात आहेत आणि तिच्याकडे त्रिशूल आणि डमरू आहे.  देव-देवतांच्या हातात असलेले डमरू आध्यात्मिक ऊर्जा वाढवणारे ध्वनी (नाद, एक लय) निर्माण करते असे मानले जाते, ते ध्यानासाठी देखील वापरले जाते. देवी महागौरीचे इतर दोन्ही हात आशीर्वाद आणि संरक्षणात्मक आहेत. तिची पूजा केल्यावर तिचे भक्त त्यांच्या सर्व दुःखांपासून मुक्त होतील. देवी महागौरीला इतर ही नावांनी ओळखले जाते जसे की ‘श्वेतांबरधरा’ कारण ती पांढरी वस्त्रे परिधान करते, ‘वृषरुढा’’ - कारण ती वृषावर बसलेली असते आणि ‘शांभवी’ - कारण ती तिच्या सर्व भक्तांना आशीर्वाद देते.


देवी महागौरीचा आवडता रंग जांभळा आहे आणि तिचे आवडते फूल जाई व मोगरा आहे. भक्त या शांती, पवित्रता आणि क्षमा दर्शविणा-या देवी महागौरीला नारळ अर्पण करतात.


देवी महागौरीची पूजा कशी करावी


पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.


जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता

वेदीवर देवी महागौरीची मूर्ती किंवा चित्र एका चमकदार जांभळ्या, पांढऱ्या किंवा गुलाबी कापडावर ठेवा. तुम्ही एकाच वेळी दुर्गेच्या सर्व नऊ रूपांची पूजा देखील करू शकता.


तुम्ही स्वतः जांभळ्या किंवा गुलाबी रंगाचे कपडे घालू शकता. पांढरा रंग परिधान केला जातो कारण तो देवीच्या पवित्रतेचे प्रतीक आहे.


जाईची  किंवा मोग-याची फुले, रात्री फुलणारी जाई रात राणी देवीला अर्पण करा


प्रसाद किंवा नैवेद्यात - नारळ आणि दुधापासून बनवलेल्या मिठाई, नारळाची बर्फी आणि काळे चणे अर्पण करा


दुर्गा सप्तशती मंत्र किंवा पर्यायी श्री सिद्ध कुंजिका स्तोत्राचा पाठ करा आणि देवी महागौरीसाठी मंत्राचा जप करा


|| ॐ देवी महागौर्यै नमः ||    (Om Devi Maha Gauryai Namah)


दुर्गापूजनासाठी तुम्ही मंत्र पठण करू शकता


या देवी सर्वभुतेषु क्षान्तिरूपेण संस्थिता

या देवी सर्वभुतेषु शक्तिरूपेण संस्थिता

या देवी सर्वभुतेषु मातृरूपेण संस्थिता

या देवी सर्वभुतेषु बुद्धिरूपेण संस्थिता

नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः


Ya devi sarva bhuteshu, shanti rupena sangsthita

Ya devi sarva bhuteshu, shakti rupena sangsthita 

Ya devi sarva bhuteshu, matri rupena sangsthita

Yaa devi sarva bhuteshu, buddhi rupena sangsthita 

Namastasyai, namastasyai, namastasyai, namo namaha 


कन्या पूजनाचा मंत्र


या देवी सर्वभूतेषु शक्ती-रूपेण संस्थिता।

नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः ॥


Ya Devi Sarvabhooteshu ‘Kanya’ Roopeni Sansthita

Namastasyeyai Namastasyeyai Namastasyeyai Namo Namah


महागौरीसमोर तुपाचे दिवे आणि उद्बत्ती लावा आणि तिला समर्पित मंत्रांचा जप करा.


महाअष्टमीच्या या दिवसाचे वैशिष्ट्य म्हणजे कन्या पूजन कारण महागौरी ही देवी पार्वतीचे कन्या रूप आहे, या दिवशी २ ते १० वयोगटातील मुलींना विशेष महत्त्व दिले जाते. ही एक सुंदर परंपरा आहे जिथे लहान मुलींची पूजा केली जाते!  


कन्या पूजन किंवा कंजक पूजन - लहान मुलींना देवी महागौरी किंवा देवी दुर्गा मानून तुमच्या घरी आमंत्रित करा, त्यांचे पाय धुवा, त्यांच्या कपाळावर कुंकू, अक्षता लावा. त्यांना हलवा, पुरी आणि काळे चणे खायला द्या. कपडे, दागिने किंवा पैसे (योग्य वाटेल तसे) भेट द्या आणि त्यांचे आशीर्वाद मागा.  नंतर, भक्त उरलेला हलवा पुरी आणि चणे खाऊन आणि नवरात्रीचा उपवास सोू शकतात..


संधी पूजनाचा काळ देखील या दिवशी येतो. हा दुर्गा पूजेचा सर्वात महत्वाचा विधी आहे. काही ठिकाणी जरी प्राण्यांचा बळी देण्याची प्रथा मानली जात असली तरी, जे प्राणी बळी देण्यापासून दूर राहतात ते नारळ, केळी, काकडी आणि भोपळा यांसारख्या भाज्या किंवा फळे अर्पण करू शकतात..


अष्टमीचा शेवट आणि नवमीची सुरुवात असलेल्या संधी काळावर १०८ मातीचे दिवे लावण्याची प्रथा आहे.  तुमच्या सोयीनुसार दिवे लावणे मान्य आहे.


महागौरीची पूजा केल्याने तिच्या भक्तांच्या जीवनात शांती, समृद्धी आणि सुसंवाद सुनिश्चित होतो.

दुर्गा मातेची पूजा केल्याने वाईट शक्तींशी लढण्यासाठी धैर्य आणि शक्ती मिळते.


महागौरी सर्व वाईट गोष्टी दूर करो, तुमची पापे शुद्ध करो आणि तुम्हाला आनंद आणि समाधान देवो.


दुर्गा देवी तिच्या भक्तांना त्यांच्या जीवनातील सर्व नकारात्मकतेवर मात करण्यासाठी शांती, संरक्षण आणि धैर्य देवो.


       🙏🙏🙏


ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर


नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव


देवी सरस्वती

ज्ञान आणि बुद्धीची देवी

आश्विन शुक्ल पक्षाची सप्तमी २८ सप्टेंबर दुपार नंतर सुरू होते आहे. देवी कालरात्रीचे पुजे नंतर ज्ञान आणि बुद्धीची देवी सरस्वतीची पूजा देखील सप्तमीला केली जाते. २९ सप्टेंबर, २०२५ ला सकाळी देवी सरस्वतीला पुजे साठी आव्हान (आमंत्रण) करायचे आहे. सप्तमी तिथी दुपारी ०४ वाजे पर्यंत आहे. तर ३० सप्टेंबर, २०२५ रोजी दुर्गा, सरस्वती व लक्ष्मी या तिनही देवींची पुजा दुर्गाष्टमीला करायची आहे. तेंव्हा सरस्वती पूजा ही ३० सप्टेंबर रोजी  सकाळी  सरस्वती पूजा केली जाणार आहे.

 

देवी सरस्वतीची निर्मिती ब्रह्माने केली असे मानले जाते. देवी सरस्वती ब्रह्माच्या मुखातून प्रकट झाली आणि म्हणूनच ती वाणी, अभिव्यक्ती, विचार, ज्ञान आणि बुद्धीवर प्रभुत्व ठेवते. ती संगीताची देवी देखील आहे आणि म्हणूनच तिला वीणा धारण केलेली म्हणून चित्रित केले आहे. तिला 'गायत्री' किंवा 'शारदा', 'वेदमाता', 'भारती' आणि इतर अनेक नावांनी ओळखले जाते. सर्व प्रकारचे ज्ञान साधनेतून ज्ञानोदयाची प्राप्ती होते हेच देवी सरस्वतीचे तेजस्वी रूपातून प्रतीत होत असल्यानेच बहुदा तिला पांढऱ्या रंगाचे शुभ्र कपडे घातलेली, कमळावर बसलेली, वीणा, जपमाळ आणि वेद ,जे सर्व ज्ञानाचा स्रोत आहेत, ते धारण केलेली एक सुंदर देवी म्हणून चित्रित केले आहे. तिचे वाहन हंस आहे. देवी सरस्वतीची अवती भवती तिला आवडणारे मोरही दाखवले जातात.

 

देवी सरस्वतीची पूजा कशी करावी

पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.

जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता

२९ सप्टेंबर रोजी सरस्वती आव्हान पूजा-  वेदीला फुलांनी सजवून आणि देवी सरस्वतीची प्रतिमा फुले, ज्ञानाची प्रतीके -पुस्तके, पेन किंवा इतर लेखन साहित्य आणि शक्य असल्यासतसेच वाद्य ठेवून केली जाते.

 तुम्ही पांढरे, गुलाबी किंवा पिवळे रंगाचे स्वच्छ, चमकदार वस्त्र घालू शकता.

३० सप्टेंबर रोजी- लवकर उठा व पूर्वीप्रमाणे सर्व पूजाविधी करा. पुस्तके, शैक्षणिक साहित्य ठेवण्यास विसरू नका याचा अर्थ तुमचा संगणक, लॅपटॉप असो अथवा मोबाईल सुध्दा. तुमच्या कौशल्यांचा सराव करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या सर्व साधनांची पुजा  करू शकता. हा दिवस आयुध पूजनाचा असतो - येथे ‘आयुध’ म्हणजे फक्त युद्धात वापरल्या जाणाऱ्या शस्त्र असा अर्थ नाही तर अशी सर्व साधने जी तुम्हाला जगण्यास मदत करतात, तुमच्या उपजिवीकेची साधने ही त्यात येतात. उदाहरणार्थ पेन हे पत्रकाराचे साधन आहे आणि त्याचप्रमाणे आधुनिक युगातील तांत्रिक, इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे देखील आधुनिक मानवांची 'आयुधे' आहेत.

पांढरी, गुलाबी फुले किंवा पिवळी फुले अर्पण करा, जितके जास्त सुगंधित तितके चांगले कारण ज्ञान हे सुगंधा प्रमाणे असते. त्याचा दरवळ दूर पर्यंत पसरतो व आपल्या अस्तित्वाची जाणिव करून देतो.

 प्रसाद किंवा नैवेद्यात - तुम्ही प्रसादात फळे किंवा खीर अर्पण करू शकता

 देवी सरस्वतीचा मंत्राचा जप करा-

 || ॐ ह्रिं श्रीं वाग्देव्यै सरस्वत्यै नमः || 

 Om Aim Hreem Shreem Vaagdevayi Saraswatyai Namah

या मंत्रांव्यतिरिक्त - "या कुंदेंदु तुषार हार धवला..." ही प्रार्थना म्हणू  येईल.

ज्ञानाच्या प्रकाशाची पूजा करण्यासाठी देवी सरस्वतीसमोर दिवा आणि धूप लावा.

देवी सरस्वती तुम्हाला ज्ञान आणि शिक्षणाचा आशीर्वाद देवो जेणेकरून तुम्ही अज्ञानावर मात करू शकाल आणि योग्य - अयोग्य, चांगले - वाईट, काय स्विकारायचे व काय नाकारायचे यात फरक करू शकाल.

                                              🙏🙏🙏

                                              ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर


नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव



देवी कालरात्री


शुभत्व आणि धैर्याची देवी


प्राचीन ग्रंथांमध्ये देवी कालरात्री किंवा माँ कालरात्रीचे अनेक उल्लेख आहेत, परंतु तिचा उल्लेख प्रथम देवी महात्म्यात केला आहे. बऱ्याचदा ‘कालरात्री’ आणि ‘काली’ या नावांचा वापर एकाच देवीचे वर्णन करण्यासाठी केला जातो, परंतु काही जण त्यांना वेगवेगळ्या देवी मानतात. अनेकांचा असाही विश्वास आहे की देवीचे हे भयंकर रूप देवी चंडीने तिच्या कपाळावरून निर्माण केले आहे. देवी कालरात्री ही रात्रीसारखीच काळी दिसते आणि ती दुष्ट शक्तींचा, अज्ञानाचा आणि अंधाराचा नाश करण्याचे प्रतीक आहे. मग तो भौतिक अंधार असो वा व्यक्तिच्या मनातील, हृदयातील अंधार असो. तुमचे मन जितके अधिक शिक्षण आणि ज्ञाना आत्मसात करण्यासाठी खुले असेल तितके तुम्ही या देवीला प्रसन्न कराल. जे सर्व प्रकारच्या नकारात्मकतेशी लढण्यास तयार असतील  त्यांच्या साठी देवी  दयाळू असेल. देवी कालरात्री सहस्रार चक्रावर राज्य करते म्हणजे डोक्याच्या वरच्या बाजूला असलेले चक्र.


चंड-मुंड या राक्षसांना शुंभ आणि निशुंभ या दोन राक्षसांनी देवी चंडीशी लढण्यासाठी पाठवले होते. जेव्हा ते दोघे आले तेव्हा देवी चंडीने देवी कालरात्री निर्माण केली, जिने चंड-मुंडाशी युद्ध करून त्यांचा वध केला आणि त्यामुळे तिला 'चामुंडी' हे नाव मिळाले.


काही ग्रंथांमध्ये देवी कालरात्रीशी संबंधित रक्तबीज या राक्षसाची कथा आहे. देवी कालरात्री बद्दलची आणखी एक कथा ती अशी की दुर्गासुराने कैलासावर हल्ला करण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा दुर्गासुराला समज देण्यासाठी पार्वतीने देवी कालरात्रीला दूत म्हणून पाठवले. रक्षकांनी तिला पकडण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा ती आकाराने मोठी झाली आणि दुर्गासुरला इशारा दिला की तो देवी पार्वतीच्या हातून मरणार आहे - जे अखेर घडलेच आणि पार्वतीने देवी कालरात्रीचे नाव दुर्गा ठेवले.


देवी कालरात्री 'शुभ', म्हणजे चांगल्याच्या हितासाठी काम करते आणि 'अशुभ' अर्थात वाईटाचा नाश करते, म्हणून तिला 'शुभत्वाची' देवी मानतात.


देवी कालरात्रीचे चित्रात रात्रीसारखी काळी त्वचा, मोकळे केस, ती अग्नि श्वास घेते आहे असे दाखवले आहे आणि म्हणूनच तिचा चेहरा पाहणाऱ्याच्या हृदयात भीती निर्माण होते. तिचे चार हात आहेत आणि तिच्याकडे तलवार, गडगडाट करणारी वीज अथवा खड्ग किंवा कोयता आहे. तिच्या इतर दोन्ही हातांनी देवी आशीर्वाद देते व संरक्षण करते असे दिसते. ती गाढवावर म्हणजेच- ओझे वाहणा-या प्राण्यावर स्वार आहे.


देवी कालरात्रीला राखाडी, तसेच पांढरा आणि गुलाबी रंग आवडतो. तिचे आवडते फूल पॅशनफ्लॉवर आहे - जे भारतात कृष्ण कमल म्हणून ओळखले जाते.


देवी कालरात्रीची पूजा कशी करावी


२८ सप्टेंबरला पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने, दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.


जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता.


देवी कालरात्रीची मूर्ती किंवा चित्र वेदीवर चमकदार पांढऱ्या किंवा गुलाबी कापडावर ठेवा.


तुम्ही राखाडी किंवा गुलाबी रंगाचे कपडे घालू शकता. रॉयल ब्लू रंग रात्रीच्या आकाशातील गडद निळ्या रंगाचे प्रतिनिधित्व करतो म्हणून तो परिधान केला जातो.


पांढरी किंवा गुलाबी फुले किंवा जास्वंदाची फुले, शमीच्या झाडाची पाने अर्पण करा आणि शक्य असल्यास कृष्ण कमल फूल अर्पण करा!


प्रसाद किंवा नैवेद्यात - गुळ, नारळ, तांदूळ आणि दुधापासून बनवलेल्या मिठाईचे पदार्थ देवी कालरात्रीला अर्पण करा.


दुर्गा सप्तशती मंत्र किंवा पर्यायी श्री सिद्ध कुंजिका स्तोत्राचा पाठ करा आणि देवी कालरात्रीसाठी मंत्राचा जप करा.


||ॐ देवी कालरात्र्यै नमः||      Om Devi Kaalratrayii  Namah


अंधार आणि नकारात्मकता दूर करण्यासाठी देवी कालरात्रीसमोर दिवा आणि धूप लावा,


तुमच्या सहस्रार चक्राचे ध्यान करा आणि सर्व अंधार आणि वाईटापासून देवी तुमचे रक्षण कराे अशी प्रर्थना करा.


देवी कालरात्री तुम्हाला शांती आणि सुरक्षिततेचा आशीर्वाद देवो आणि तुमच्या जीवनात सकारात्मक ऊर्जा, विचार व चांगल्या भावनांना स्त्रोत देवो.


आपण येथे सर्व प्रकारच्या अंधाराचे निर्मूलन करण्याचा उल्लेख केला आहे. ज्ञानाचा दिवा लावल्याने अज्ञानाचा अंधार दूर करता येतो. आश्विन शुक्ल सप्तमीच्या या दिवशी, आपण ज्ञान आणि बुद्धीची देवी असलेल्या देवी सरस्वतीची ही पूजा करतो.

आश्विन शुक्ल सप्तमी ही तिथी २८ सप्टेंबर व २९ सप्टेंबरला येत आहे . देवी सरस्वती च्या पुजे विषयी स्वतंत्र लेख देत आहे.


🙏🙏🙏

ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर




नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव



 देवी कात्यायनी

शक्तीची देवी


देवी पार्वतीचे सहावे रूप सर्वात भयंकर होते, ती कात्यायन ऋषींच्या आश्रमात त्यांची कन्या म्हणून जन्माला आली. त्या काळात महिषासुर नावाचा एक अत्याचारी राक्षस पृथ्वीवर उपद्रव निर्माण करत होता. त्रिमूर्ती - ब्रह्मा, विष्णू आणि शिव एकत्र आले आणि त्यांच्या शक्ती एकत्र करून ऊर्जा निर्माण केली, जी कात्यायन ऋषींच्या शक्तीं द्वारे स्त्रीचे रूप धारण करून कनयेचे रूप घेतले. कात्यायनीला देवी दुर्गेचे रूप असेही म्हणतात. देवतांनी तिला त्यांची सर्वात निवडक शस्त्रे भेट  दिली. शिवाने तिला त्रिशूल दिले, विष्णूने तिला सुदर्शन चक्र दिले, ब्रह्माने कमंडलू आणि जपमाळ दिली, सूर्याने तिला बाणांनी भरलेला भाता दिला, वायु आणि अग्निने तिला अनुक्रमे धनुष्य आणि बाण दिले, इंद्राने तिला विज, कुबेराने तिला गदा (गदा) दिली, इत्यादी - अशा प्रकारे कात्यायनीचा जन्म तीन डोळे आणि अठरा हातांनी झाला जे सर्व शस्त्रे धारण करत होते. तिचा तिसरा डोळा हा - भविष्याचे दर्शन पाहणाऱ्या, चेतनेच्या खोली पाहणाऱ्या, भूतकाळ, वर्तमान आणि भविष्य पाहणाऱ्या तिच्या अलौकिक अंतर्दृष्टीचे प्रतीक आहे. तिचा चेहरा इतका तेजस्वी होता की जेव्हा महिषासुराने तिच्याबद्दल ऐकले तेव्हा तो तिला स्वतःसाठी मिळवू इच्छित होता. देवी कात्यायनीने त्याला युद्धासाठी आव्हान दिले. ती सिंहावर स्वार झाली आणि महिष - म्हैस किंवा बैल (काही कथांमध्ये उल्लेख केल्याप्रमाणे) म्हणून दिसणाऱ्या राक्षसाशी लढली. दोघांमध्ये बराच वेळ लढाई झाली. शेवटी, देवी कात्यायनीने सिंहावरून उडी मारली आणि राक्षसाला जमिनीवर लाथ मारून बेशुद्ध पाडले, त्याला पायाने धरून ठेवले,व त्याचे डोके कापले. अशा प्रकारे, देवीला - महिषासुरमर्दिनी म्हणून ओळखले जाऊ लागले.


देवी कात्यायनीच्या शौर्याच्या इतरही कथा आहेत. रक्तबीजाची कथा ही या पैकीच - एक असुर ज्याला वरदान होते की त्याच्या जमिनीवर पडणाऱ्या रक्ताच्या प्रत्येक थेंबाने  अधिक राक्षस निर्माण होतील. देवी कात्यायनीने त्याचे सर्व रक्त जमिनीवर न पडता पिऊन टाकले. अशा अनेक कथा आहेत. महाराष्ट्रातील कोल्हापूरच्या दक्षिणेकडील मंदिर आणि तुळजा भवानी मंदिर ही देवी कात्यायनीच्या विविध रूपांचे स्मरण करणारी काही मंदिरे आहेत. 


देवी कात्यायनीची पूजा कशी करावी


२७ सप्टेंबरला पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.


जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता. 


देवी कात्यायनीची मूर्ती किंवा चित्र वेदीवर चमकदार लाल कापडावर ठेवा.


तुम्ही स्वतः लाल कपडे घाला


देवीच्या पूजेत लाल फुले, लाल गुलाब अर्पण करता येतात, किंवा तुम्हाला विविध प्रकारची लाल फुले देखील मिळू शकतात.


प्रसाद किंवा नैवेद्यात - देवी कात्यायनीला मध, सुपारी, मधापासून बनवलेले मिठाई किंवा पंचामृत (मध, दूध, दही, साखर आणि तूप असलेले) अर्पण करता येते.


दुर्गा सप्तशती मंत्र किंवा पर्यायी श्री सिद्ध कुंजिका स्तोत्र पठण करा आणि देवी कात्यायनीसाठी मंत्राचा जप करा -


||ॐ देवी कात्यायन्यै नमः ||       Om Devi Katyayanyai Namah


तुपाचा किंवा तेलाचा दिवा लावा, देवी कात्यायनीची आरती करा.


मातेची पूजा केल्याने भक्तांना धैर्य, वाईटापासून संरक्षण आणि विवाह आणि नातेसंबंधांमध्ये यश मिळते.


ज्यांना नातेसंबंधात अडचणी येत आहेत किंवा वैवाहिक समस्या आहेत त्यांनी देवी कात्यायनीचा आशीर्वाद घ्यावा.


आज्ञा चक्राचे - म्हणजे  आपल्या कपाळावर जिथे तिसरा डोळा समजला जातो त्या जागेचे ध्यान करा.


जर तुम्ही उपवास करत असाल तर तुम्ही  आहारात फक्त उपवासासाठी असलेले अन्न, फळे आणि दूध घेऊ शकता.  


देवी कात्यायनी तुम्हाला समृद्धी, सर्व वाईटांपासून संरक्षण आणि तुमच्या वैयक्तिक जीवनात आनंद देवो.   


                                                                           🙏🙏🙏


ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर


नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव


देवी स्कंदमाता


मातृत्व आणि संततीची देवी- देवी स्कंदमाता


देवी पार्वतीच्या पाचव्या रूपाला 'स्कंदमाता' असे म्हणतात, याचा अर्थ 'स्कंदाची आई' असा होतो - कारण पार्वती स्कंदाची आई आहे, ज्याला 'भगवान कार्तिकेय' म्हणून ओळखले जाते. अशा प्रकारे, आईच्या भूमिकेत देवी पवित्रता, मनाची शुध्दता आणि वात्सल्याची प्रतीक आहे. तिचा चेहरा तिच्या तेजाने उजळलेला आहे, ती सफेद म्हणजेच शुभ्र वस्त्रे परिधान करते आणि तिला पांढरी आणि पिवळी फुले आवडतात, देवी स्कंदमातेच्या पूजेत गुलाबाचे विशेष महत्त्व आहे.


देवी स्कंदमातेचे चार हात आहेत. मागच्या दोन्ही हातात कमळ आहे, समोर डाव्या हातात लहान स्कंदकुमार आहे.  तिचा उजवा हात तिच्या मुलासाठी व तिच्या भक्तांसाठी आशीर्वाद देण्यासाठी उंचावलेला आहे. देवी स्कंदमाता कमळाच्या सिंहासनावर बसते आणि सिंहावर स्वार होते. अशा प्रकारे दया आणि धैर्य एकत्र राहू शकते  देवी स्कंदमाता याचे प्रतीक आहे. जर कोणी दयाळू असेल तर याचा अर्थ असा नाही की तो किंवा ती कमकुवत आहे, परंतु ते चांगल्या स्वभावाचे, शुद्ध आत्मे आहेत. जर तुम्ही इतक्या शुद्धतेने आणि मनापासून पूजा केली तर देवी स्कंदमाता तिच्या भक्तांना तेज (बुद्धी), समृद्धी आणि शक्ती किंवा धैर्य देईल.


देवी स्कंदमातेची पूजा कशी करावी


 २६ सप्टेंबरला पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.


जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता. 

 

देवी स्कंदमातेची मूर्ती किंवा चित्र चमकदार पिवळ्या किंवा लाल रंगाच्या कापडावर वेदीवर ठेवा.


रंगीत प्रिंटसह शुभ्र रंगाची वस्त्रे पारिधान करा


देवीच्या पूजेत पांढरा, पिवळा किंवा लाल गुलाब अर्पण केला जाऊ शकतो, ही फुले उपलब्ध नसल्यास तुम्हाला विविध प्रकारची पांढरी फुले देखील मिळू शकतात.


प्रसाद किंवा नैवेद्यात - देवी स्कंदमाता यांना केळीपासून बनवलेली मिठाई किंवा फक्त केळी अर्पण केले जाऊ शकते कारण ते तिचे आवडते फळ आहे असे मानले जाते.


दुर्गा सप्तशती मंत्र किंवा पर्यायीपणे श्री सिद्ध कुंजिका स्तोत्र पठण करा आणि देवी स्कंदमातेचा मंत्र जप करा


|| ॐ देवी स्कंदमातैयै नमः ||  ( Om Devi Skandamatayii Namah)


तुपाचा किंवा तेलाचा दिवा लावा, देवी स्कंदमातेची  श्रध्दापूर्वक आरती करा


मातेची पूजा केल्याने भक्तांना बुद्धिमत्ता, धैर्य आणि समृद्धी मिळते.


जर तुम्ही उपवास करत असाल तर तुम्ही  आहारात फक्त उपवासासाठी असलेले अन्न, फळे आणि दूध घेऊ शकता.


देवी स्कंदमाता तुम्हाला शक्ती, समृद्धी आणि जीवनातील सर्व परिस्थितीत पवित्रता आचरणात आणण्याची बुद्धी देवो.


                                                                                                       🙏🙏🙏


ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर 


नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव



देवी कुष्मांडा - ब्रह्मांडाची निर्माती


लाखो वर्षांपूर्वी जेव्हा विश्व अंधकारमय होते, तेव्हा देवी पार्वती दिव्य प्रकाशाच्या रूपात प्रकट झाली आणि तिच्या सुंदर स्मितहास्याचा एका छोट्याशा कवडश्यातून तिने विश्वाची निर्मिती केली. देवी पार्वतीने सूर्य, ग्रह, तारे आणि आकाशगंगा निर्माण केल्या. खरं तर, असे मानले जाते की देवी पार्वती ही हजारो सूर्यांची निर्मिती करणारी, विश्वातील सर्व उर्जेची स्रोत आहे. ती सूर्याच्या गाभ्यात राहते आणि त्याला उष्णता व विकिरण करणारी ऊर्जा देते जी विश्वाला प्रकाश प्रदान करते आणि पृथ्वीवरील जीवनाचे पोषण करते. अशा प्रकारे, या स्वरूपात देवी पार्वतीला देवी कुष्मांडा किंवा माँ  अथवा माता कुष्मांडा असे म्हणतात. संस्कृतमध्ये हा शब्द 'कु' म्हणजे लहान किंवा सुक्ष्म असा होतो, 'उष्मा' म्हणजे उबदार, 'अंड' म्हणजे अंडी. म्हणून सूर्य आणि संपूर्ण विश्वाची किंवा ब्रह्मांडाची निर्माती - 'देवी कुष्मांडा' असे म्हणतात.


देवी कुष्मांडा सिंहावर स्वार होते. तिला आठ हात आहेत म्हणून तिला 'अष्टभुजा' म्हणतात. तिच्या हातात शस्त्रे आहेत. तिच्या उजव्या हातात अमृताचे कमंडलू आहे व डाव्या हातात जपमाळा आहे. तिच्या जपमाळेमध्ये तिच्या भक्तांना सर्व सिद्धी आणि निधी देण्याची शक्ती आहे असे मानले जाते.


देवी कुष्मांडाला तीन डोळे आहेत. पुराणांमध्ये देवीने हे विश्व कसे निर्माण केले याची कथा सांगितली आहे. देवी कुष्मांडाने तिच्या डाव्या डोळ्यापासून अतिशय काळी आणि भयंकर देवी महाकाली निर्माण केली, सोनेरी तेज असलेली देवी महालक्ष्मी देवी कुष्मांडाच्या कपाळावरील डोळ्यापासून निर्माण झाली आणि तिच्या उजव्या डोळ्यापासून तिने गोरी आणि शांत देवी महासरस्वती निर्माण केली. म्हणून देवी कुष्मांडाला 'आदि शक्ती' असेही संबोधले जाते - आदि म्हणजे इतरांपूर्वीची एक.


देवी कुष्मांडा अनाहत चक्राला ऊर्जा देते. ती चैतन्य, ऊर्जा, उबदारपणा, प्रेम, दया, समृद्धीचे प्रतीक आहे. आनंद, आरोग्य आणि विपुलता शोधणाऱ्यांकडून तिची पूजा केली जाते.


देवी कुष्मांडाची पूजा आश्विन शुक्ल पक्षाच्या चतुर्थीच्या दिवशी, आश्विन चतुर्थीला केली जाते. २५ सप्टेंबर रोजी सायंकाळी ०७.१९ वाजता तृतीया संपणार असल्याने त्यानंतर चतुर्थी सुरू होते.


देवी कुष्मांडा यांची पूजा कशी करावी


पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.


जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता. 


देवी कुष्मांडा यांची मूर्ती किंवा चित्र वेदीवर चमकदार लाल रंगाच्या किंवा पिवळ्या कापडावर ठेवा.


लाल रंगाचे कपडे घाला आणि देवी कुष्मांडा यांच्या वेदीला लाल रंगात सजवा.


लाल रंगाची फुले अर्पण करा, तुम्हाला लाल रंगात  फुलांचे उत्तम वविविध प्रकार मिळू शकतात.


प्रसाद किंवा नैविद्य - मालपुआ हा तिचा आवडता पदार्थ आहे पण देवीला साखरेच्या पाकात भिजवलेल्या पुरी किंवा चिरोटे अर्पण करता येतात. पर्यायी, खीर किंवा पंचामृत (दही, मध, साखर, दूध आणि तूप) देखील चालेल.


दुर्गा सप्तशती मंत्र किंवा पर्यायी श्री सिद्ध कुंजिका स्तोत्राचा पाठ करा आणि देवी कुष्मांडा या मंत्राचा जप करा.


।।ॐ कौष्मांडाय नमः:।।    (Om Kushmanday Namah) 


तुपाचा किंवा तेलाचा दिवा लावा, तेल शक्यतो तिळाचे असावे. देवी कुष्मांडा यांच्या आदरार्थ आरती करा.


तुमच्या अनाहत चक्राचे ध्यान करा.


मातेची पूजा केल्याने भक्तांना शक्ती, सिद्धी, रिद्धी आणि आत्मीयतेचा लाभ मिळते.


जर तुम्ही उपवास करत असाल तर तुम्ही  आहारात फक्त उपवासासाठी असलेले अन्न, फळे आणि दूध घेऊ शकता.


देवी कुष्मांडा तुम्हाला शक्ती आणि समृद्धीने आशीर्वाद देवो. देवी तुमचे हृदय प्रेम आणि दयाळूपणाने भरो. तुमच्या प्रेमाची ज्यांना सर्वात जास्त गरज आहे त्यांच्यापर्यंत तुमचा स्नेह पोहोचो.   🙏🙏🙏


ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर 


सीमोलंघन करावेच लागेल!

दसरा झाला ! दसरा का व कसा साजरा करतात या विषयी अनेक पुराण कथा आपल्याला माहित आहेत, ज्यांना  या पूर्वी माहित नसतील त्यांनी या वर्षी ऐकल्या अस...