नवरात्र - नव शक्तीचा उत्सव

 देवी कात्यायनी

शक्तीची देवी

देवी पार्वतीचे सहावे रूप सर्वात भयंकर होते, ती कात्यायन ऋषींच्या आश्रमात त्यांची कन्या म्हणून जन्माला आली. त्या काळात महिषासुर नावाचा एक अत्याचारी राक्षस पृथ्वीवर उपद्रव निर्माण करत होता. त्रिमूर्ती - ब्रह्मा, विष्णू आणि शिव एकत्र आले आणि त्यांच्या शक्ती एकत्र करून ऊर्जा निर्माण केली, जी कात्यायन ऋषींच्या शक्तीं द्वारे स्त्रीचे रूप धारण करून कनयेचे रूप घेतले. कात्यायनीला देवी दुर्गेचे रूप असेही म्हणतात. देवतांनी तिला त्यांची सर्वात निवडक शस्त्रे भेट  दिली. शिवाने तिला त्रिशूल दिले, विष्णूने तिला सुदर्शन चक्र दिले, ब्रह्माने कमंडलू आणि जपमाळ दिली, सूर्याने तिला बाणांनी भरलेला भाता दिला, वायु आणि अग्निने तिला अनुक्रमे धनुष्य आणि बाण दिले, इंद्राने तिला विज, कुबेराने तिला गदा (गदा) दिली, इत्यादी - अशा प्रकारे कात्यायनीचा जन्म तीन डोळे आणि अठरा हातांनी झाला जे सर्व शस्त्रे धारण करत होते. तिचा तिसरा डोळा हा - भविष्याचे दर्शन पाहणाऱ्या, चेतनेच्या खोली पाहणाऱ्या, भूतकाळ, वर्तमान आणि भविष्य पाहणाऱ्या तिच्या अलौकिक अंतर्दृष्टीचे प्रतीक आहे. तिचा चेहरा इतका तेजस्वी होता की जेव्हा महिषासुराने तिच्याबद्दल ऐकले तेव्हा तो तिला स्वतःसाठी मिळवू इच्छित होता. देवी कात्यायनीने त्याला युद्धासाठी आव्हान दिले. ती सिंहावर स्वार झाली आणि महिष - म्हैस किंवा बैल (काही कथांमध्ये उल्लेख केल्याप्रमाणे) म्हणून दिसणाऱ्या राक्षसाशी लढली. दोघांमध्ये बराच वेळ लढाई झाली. शेवटी, देवी कात्यायनीने सिंहावरून उडी मारली आणि राक्षसाला जमिनीवर लाथ मारून बेशुद्ध पाडले, त्याला पायाने धरून ठेवले,व त्याचे डोके कापले. अशा प्रकारे, देवीला - महिषासुरमर्दिनी म्हणून ओळखले जाऊ लागले.

देवी कात्यायनीच्या शौर्याच्या इतरही कथा आहेत. रक्तबीजाची कथा ही या पैकीच - एक असुर ज्याला वरदान होते की त्याच्या जमिनीवर पडणाऱ्या रक्ताच्या प्रत्येक थेंबाने  अधिक राक्षस निर्माण होतील. देवी कात्यायनीने त्याचे सर्व रक्त जमिनीवर न पडता पिऊन टाकले. अशा अनेक कथा आहेत. महाराष्ट्रातील कोल्हापूरच्या दक्षिणेकडील मंदिर आणि तुळजा भवानी मंदिर ही देवी कात्यायनीच्या विविध रूपांचे स्मरण करणारी काही मंदिरे आहेत. 

देवी कात्यायनीची पूजा कशी करावी

२७ सप्टेंबरला पूजा सुरू करण्यापूर्वी, तुमचे मन आणि शरीर शुद्ध करण्यावर लक्ष केंद्रित करा, तुमच्या मनात स्वच्छ, सकारात्मक विचार ठेवा, कोणत्याही जबरदस्तीने दुष्ट इच्छा बाळगू नका किंवा पूजा करू नका. तुमचे मन आणि शरीर चांगले विश्रांती घेऊन शांत असले पाहिजे.

जर तुम्ही पारंपारिक पद्धतीने घटस्थापना करत असाल तर तुम्ही ती करू शकता किंवा तुमच्या भक्तीचे प्रतीक म्हणून पाण्याने भरलेला कलश  त्यावर नारळ ठेवून पुजा  स्थानी ठेवू शकता. 

देवी कात्यायनीची मूर्ती किंवा चित्र वेदीवर चमकदार लाल कापडावर ठेवा.

तुम्ही स्वतः लाल कपडे घाला

देवीच्या पूजेत लाल फुले, लाल गुलाब अर्पण करता येतात, किंवा तुम्हाला विविध प्रकारची लाल फुले देखील मिळू शकतात.

प्रसाद किंवा नैवेद्यात - देवी कात्यायनीला मध, सुपारी, मधापासून बनवलेले मिठाई किंवा पंचामृत (मध, दूध, दही, साखर आणि तूप असलेले) अर्पण करता येते.

दुर्गा सप्तशती मंत्र किंवा पर्यायी श्री सिद्ध कुंजिका स्तोत्र पठण करा आणि देवी कात्यायनीसाठी मंत्राचा जप करा -

||ॐ देवी कात्यायन्यै नमः ||       Om Devi Katyayanyai Namah

तुपाचा किंवा तेलाचा दिवा लावा, देवी कात्यायनीची आरती करा.

मातेची पूजा केल्याने भक्तांना धैर्य, वाईटापासून संरक्षण आणि विवाह आणि नातेसंबंधांमध्ये यश मिळते.

ज्यांना नातेसंबंधात अडचणी येत आहेत किंवा वैवाहिक समस्या आहेत त्यांनी देवी कात्यायनीचा आशीर्वाद घ्यावा.

आज्ञा चक्राचे - म्हणजे  आपल्या कपाळावर जिथे तिसरा डोळा समजला जातो त्या जागेचे ध्यान करा.

जर तुम्ही उपवास करत असाल तर तुम्ही  आहारात फक्त उपवासासाठी असलेले अन्न, फळे आणि दूध घेऊ शकता.  

देवी कात्यायनी तुम्हाला समृद्धी, सर्व वाईटांपासून संरक्षण आणि तुमच्या वैयक्तिक जीवनात आनंद देवो.   

                                                                           🙏🙏🙏

ज्योतिषाचार्य डॉ. अनुपमा रहाळकर